Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Του Γιώργου Κόρδη

Ξεκίνησα να διαβάζω και να εργάζομαι επάνω στους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Διονυσίου Σολωμού πριν από μερικά χρόνια. Διάβαζα και αναζητούσα να βρω τρόπο να στήσω εικαστικά ένα ύφος και έναν τρόπο σύνθεσης που θα είναι συμβατός με τα Σχεδιάσματα του ποιητή. Κατέληξα, μετά από πολλές απόπειρες, σε μια διαλεκτική φόρμα, σε μια σύνθεση δύο στοιχείων που διαλέγονται αντιθετικά μεταξύ τους. Το ένα στοιχείο είναι οι Πολιορκημένοι Έλληνες και το άλλο ο κατακτητής.

Πέρυσι το Φθινόπωρο (σημ. 2020) ξεκίνησα με δισταγμό το Σχεδίασμα Α΄ ως ένα χειροποίητο βιβλίο μεγάλων διαστάσεων. Ο λόγος που επέλεξα τη μορφή του βιβλίου ήταν γιατί ήθελα να μπορεί ο αναγνώστης να διαβάζει τις εικόνες μαζί με το κείμενο ως δυο μέρη αλληλένδετα και αλληλοπεριχωρούμενα, και όχι ως δύο ανεξάρτητα πράγματα. Η εικόνα ήθελα να λειτουργήσει ως λόγος και ο λόγος ως εικόνα. Διάλεξα μεγάλο σχήμα στο βιβλίο, για να έχει ο αναγνώστης θεατής την αίσθηση πως μπαίνει, πως χωράει σχεδόν μέσα στο βιβλίο και στα δρώμενα.

Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Α΄. Συλλεκτικό χειροποίητο βιβλίο χειρογραφημένο και κοσμημένο από τον Γιώργο Κόρδη. Ακρυλικά μελάνια σε βαμβακερό χαρτί. 2020. 35×50 εκ.

Του Γιώργου Κόρδη 

Άμα τέλειωσα, έπιασα το Σχεδίασμα Β΄. Εδώ αποφάσισα να χρησιμοποιήσω ψηφιακά μέσα, και να ζωγραφίσω ψηφιακά με ένα iPad μια ζωοφόρο επτά έργων, όπου θα εικονοποιούνται στίχοι από το Σχεδιάσμα Β΄ ως μια συνεχής αφήγηση. Τα επεισόδια θα ήταν μέρος ενός όλου που θα κατέγραφε την αγωνία και την ελπίδα των αποκλεισμένων Ελλήνων που περιμένουν τον αόρατο και απρόσωπο εχθρό να έλθει. Με ενδιέφερε η χρωματική ατμόσφαιρα του έργου και ο διάλογος του φωτός με ένα διάχυτο σκοτάδι που κυριαρχεί στο σύνολο. Επέλεξα μια στενόμακρη επιφάνεια, με αναλογία πλευρών 1 προς 2, στην οποία οι σχετικά μεγάλου μεγέθους μορφές μοιάζουν να ασφυκτιούν – σαν να είναι να πέσει ο ουρανός στα κεφάλια τους-, για να δείξω την πίεση και την αγωνία τους, την ψυχική τους ένταση. Το έργο τυπώθηκε με τη μέθοδο Giclee σε καμβά αρχειακών προδιαγραφών και έχει μήκος 617,5 εκ. και ύψος 50 εκ. Το έργο αυτό θα τυπωθεί σε 5 πρωτότυπα αντίτυπα αριθμημένα και υπογεγραμμένα.

Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Β΄. Ψηφιακή ζωγραφική τυπωμένη με τη μέθοδο Giclee (σε βαμβακερό χαρτί με αρχειακά μελάνια). 2020-2021. 617,5×50 εκ.: Έξι (6) ψηφιακά έργα 100×50 εκ., ένα (1) ψηφιακό έργο 17,5×50 εκ.

Του Γιώργου Κόρδη 

Στο Σχεδίασμα Γ΄ χρησιμοποίησα την τεχνική της λιθογραφίας και έφτιαξα εννέα (9) λιθογραφίες εικονογραφώντας στίχους από το Σχεδίασμα Γ΄. Οι λιθογραφίες δουλεύτηκαν με σύγχρονες λιθογραφικές μεθόδους. Ο σχεδιασμός των θεμάτων έγινε με στυλό διαρκείας επάνω σε ακρυλικές μεμβράνες, και στη συνέχεια τύπωσα χειροποίητα στη δική μου πρέσα εννέα αντίτυπα όλων των θεμάτων. Φτιάχτηκε και ένα χειροποίητο βιβλίο τέχνης με τις εννέα λιθογραφίες και χειρογραφημένους στίχους του Σχεδιάσματος Γ΄.

Στο Σχεδίασμα Γ΄, η εικαστική προσέγγιση ήταν διαφορετική. Εστίασα σε κοντινά πλάνα με πρόσωπα των Ελλήνων και σε δουλειά μικρογραφικής κλίμακας, ώστε να προκύψει ένα κομψό και ευαίσθητο αποτέλεσμα που να μοιάζει σαν χειροποίητο κέντημα, σαν εργόχειρο, με το οποίο προσπαθεί κάποιος να αφηγηθεί τα πάθη των αποκλεισμένων Ελλήνων.

Γενικότερα, στην όλη δουλειά επάνω στους Ελεύθερους Πολιορκημένους χρησιμοποίησα σειρά σημείων-συμβόλων, για να δείξω αντιστικτικά την πάλη του φωτός (αγώνας των Ελλήνων για λευτεριά) με το σκοτάδι (κατακτητές). Δύο κόσμοι που εφάπτονται, αλλά δεν αλληλοπεριχωρούνται. Ίστανται ο ένας απέναντι από τον άλλο. Το φως έχει πρόσωπα, με πρόσωπα και με τη θυσία τους γίνεται το φως. Η ζωή και το φως έχουν πρόσωπα, το σκοτάδι, ο κατακτητής, ο εχθρός είναι απρόσωπος και συλλογικός. Έτσι διάλεξα να εστιάσω πολύ σε κοντινά πλάνα, να δείξω τις βασανιστικές μορφές των Ελλήνων, ενώ για την οπτικοποίηση του σκότους-κατακτητή διάλεξα μάσκες-προσωπεία, για να δείξω το απρόσωπο-ανυπόστατο του κατακτητή.

Στις παραστάσεις των Ελεύθερων Πολιορκημένων όλα γίνονται έξω από τα συναισθήματα. Όλα είναι θέμα θέσης, άρα και ελεύθερης βούλησης για το πού θέλει κανείς να ανήκει. Έτσι, η τοποθέτηση είναι αυτή που καθορίζει τα πράγματα και όχι οι συναισθηματικές εκφράσεις των προσώπων.

Σε αυτή την αγωνία και σε αυτό τον αγώνα συμμετέχει εξίσου η κτίση, γιατί από καταβολής κόσμου γνωρίζουμε πως καμία πράξη του ανθρώπου δεν είναι μια ιδιωτική ενέργεια χωρίς συνέπειες. Κάθε πράξη έχει συμπαντικές σχεδόν διαστάσεις και επιπτώσεις. Πόσο μάλλον οι κινήσεις των ανθρώπων που αφορούν την Ελευθερία. Έτσι, ακολουθώντας τη μακραίωνη ελληνική παράδοση, έβαλα προσωποποιημένα στοιχεία της φύσης να συμμετέχουν στον αγώνα, να συμπάσχουν με τα πάθη των Ελλήνων και να φρίττουν από τον τρόμο που φέρνει ο κατακτητής.

Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Γ΄. Συλλεκτικό χειροποίητο βιβλίο χειρογραφημένο και κοσμημένο από τον Γιώργο Κόρδη με εννέα (9) λιθογραφίες σε ακρυλική μεμβράνη, 25×36 εκ. Τύπωσε ο Γιώργος Κόρδης σε χαρτί Mulberry Ταϊλάνδης με μεταξωτές κλωστές. 2021. 36×46 εκ.